عسل کوهی، که به آن عسل وحشی یا عسل کوهستان هم گفته می‌شود، یکی از انواع عسل‌های ارگانیک و خالص است که بدون هیچ‌گونه دخالت انسانی تولید می‌شود. این نوع عسل به دلیل شرایط خاص تولید و مراحل جمع‌آوری، ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر انواع عسل‌ها متمایز می‌کند. عسل کوهی به طور طبیعی توسط زنبورهای وحشی در طبیعت تولید می‌شود و فرآیند تولید آن هیچ‌گونه دخالتی از سوی انسان ندارد. این موضوع باعث شده است که عسل کوهی به یکی از گران‌قیمت‌ترین و نایاب‌ترین انواع عسل تبدیل شود.
عسل کوهی به عسلی گفته می‌شود که توسط زنبورهای وحشی تولید می‌شود و در طبیعت، بر روی تنه درختان، شکاف‌های سنگ‌ها و صخره‌ها ذخیره می‌شود. برخلاف عسل‌های معمولی که در کندوهای ساخته شده توسط انسان تولید می‌شوند، این نوع عسل در محیطی کاملاً طبیعی و بدون هیچ گونه دخالتی از سوی انسان به دست می‌آید. زنبورهای وحشی در این شرایط بدون مراقبت و نگهداری از سوی انسان، خود به تولید عسل و موم مشغول می‌شوند.
یکی از ویژگی‌های خاص عسل کوهی این است که زنبورهایی که این عسل را تولید می‌کنند، به طور طبیعی با شرایط سخت محیطی و کمبود غذا مقابله می‌کنند. این زنبورها قادرند در برابر بیماری‌ها و شرایط جوی مختلف، خود را سازگار کنند و به تولید عسل بپردازند. در این شرایط، انسان‌ها تنها به طور اتفاقی این عسل‌ها را پیدا کرده و برداشت می‌کنند.
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های عسل کوهی و عسل‌های معمولی، در نوع زنبورها و شرایط تولید آن‌هاست. زنبورهای وحشی که در تولید عسل کوهی نقش دارند، به نام زنبورهای وحشی ریز شناخته می‌شوند. این زنبورها معمولاً نسبت به زنبورهای معمولی که در کندوها زندگی می‌کنند، جثه کوچکتری دارند. به عنوان مثال، در برخی مناطق ایران، زنبورهای وحشی کوچکتر از زنبورهای عسل معمولی هستند. در مقابل، در برخی مناطق آفریقا، زنبورهای عسل ممکن است تا چند برابر اندازه زنبورهای معمولی باشند.
از نظر کیفیت، عسل کوهی با عسل‌های تولید شده در کندوها تفاوت‌هایی دارد. به طور معمول، عسل کوهی طعم و مزه‌ای منحصر به فرد دارد که هیچ آزمایشگاه یا زبانی قادر به توصیف آن نیست. این طعم خاص و طبیعی، به دلیل تولید آن در طبیعت و استفاده زنبورها از گیاهان وحشی است که در مناطق مختلف یافت می‌شوند.
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم میان عسل کوهی و عسل‌های معمولی، موم است. در عسل‌های معمولی، موم به‌طور مصنوعی و توسط زنبورداران تولید می‌شود و در اختیار زنبورها قرار می‌گیرد. این در حالی است که در عسل‌های کوهی، موم به‌طور طبیعی و توسط خود زنبور تولید می‌شود. موم تولید شده در عسل کوهی بسیار لطیف و نرم است و در دهان حل نمی‌شود، برخلاف برخی موم‌های دیگر که در آب حل می‌شوند.
حجره‌های عسل در عسل کوهی نیز معمولاً کوچکتر از حجره‌های عسل در کندوهای معمولی هستند. این موضوع به دلیل جثه کوچکتر زنبورهای وحشی است که در ایران وجود دارند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های عسل کوهی، کیفیت بالای آن است. عسل کوهی به‌طور طبیعی از شهد گیاهان وحشی و گل‌ها تولید می‌شود و هیچ گونه ماده افزودنی یا شیمیایی در آن وجود ندارد. این نوع عسل، طعمی خاص و منحصر به فرد دارد که به دلیل تنوع گیاهان منطقه و شرایط محیطی که در آن تولید می‌شود، بسیار متفاوت از عسل‌های دیگر است.
این عسل نه تنها از نظر طعم و مزه خاص است، بلکه از نظر خواص درمانی نیز بسیار ارزشمند است. عسل کوهی دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. به همین دلیل، مصرف عسل کوهی به عنوان یک مکمل طبیعی برای حفظ سلامتی توصیه می‌شود.
عسل کوهی به دلیل اینکه بدون دخالت انسان و به طور طبیعی تولید می‌شود، یکی از بهترین انواع عسل ارگانیک محسوب می‌شود. در واقع، همه انواع عسل کوهی ارگانیک هستند، زیرا زنبورهای وحشی در محیط‌هایی بدون استفاده از مواد شیمیایی و آفت‌کش‌ها زندگی می‌کنند. در مقابل، هر عسل ارگانیک لزوماً عسل کوهی نیست. عسل‌های ارگانیک معمولاً توسط زنبورداران در شرایط کنترل‌شده تولید می‌شوند و هیچ‌گونه ماده شیمیایی در تولید آن‌ها به کار نمی‌رود، ولی در عسل‌های کوهی، انسان هیچ دخالتی در تولید آن‌ها ندارد و این عسل‌ها به‌طور کاملاً طبیعی به دست می‌آیند.
عسل‌ها به طور کلی بر اساس نحوه تولید به چند دسته تقسیم می‌شوند:
عسل کوهی به دلیل کمیاب بودن و تولید محدود، قیمت بسیار بالایی دارد. گاهی اوقات قیمت این نوع عسل‌ها به طور نجومی بالا می‌رود و حتی تا ۳ میلیون تومان برای هر کیلو نیز گزارش شده است. این در حالی است که برخی افراد سودجو ممکن است عسل‌های معمولی را به نام عسل کوهی به فروش برسانند.
عسل کوهی به عنوان یک گنجینه طبیعی و کمیاب، ویژگی‌هایی خاص و منحصر به فرد دارد. تولید این عسل بدون دخالت انسان در طبیعت انجام می‌شود و به همین دلیل از نظر کیفیت و خواص درمانی بی‌نظیر است. این عسل به دلیل شرایط خاص تولید و فرآیند جمع‌آوری آن، طعمی متفاوت و خاص دارد که نمی‌توان آن را با هیچ نوع عسل دیگری مقایسه کرد. اگرچه قیمت این عسل بالاست و به‌راحتی یافت نمی‌شود، اما خواص بی‌شمار آن ارزش این هزینه را دارد.
